29 stycznia 2024

Nowotwór mięsak u psów

Nowotwór mięsak u psów

Mięsak to poważny nowotwór złośliwy, który może dotknąć psy różnych ras i w każdym wieku. Ten typ raka rozwija się w tkankach miękkich, kościach lub chrząstkach, stanowiąc wyzwanie dla weterynarzy i właścicieli czworonogów. Mięsak u psa ma znaczący wpływ na jego zdrowie i jakość życia, dlatego ważne jest, aby właściciele psów byli świadomi objawów i dostępnych metod leczenia.

Artykuł omawia kluczowe aspekty mięsaka u psów, w tym jego epidemiologię, biologię i klasyfikację. Przedstawia obraz kliniczny choroby oraz metody diagnostyczne, takie jak badanie histopatologiczne. Ponadto, opisuje kompleksowe podejście do leczenia, obejmujące chemioterapię i radioterapię. Tekst porusza również temat przerzutów, powikłań leczenia oraz rokowań w przypadku mięsaka u psa, dostarczając właścicielom psów niezbędnych informacji o tej chorobie.

Epidemiologia mięsaków u psów

Częstość występowania

Mięsaki tkanek miękkich (MTM) stanowią znaczącą część nowotworów występujących u psów. Badania epidemiologiczne wskazują, że MTM obejmują około 8–15% wszystkich nowotworów skóry i tkanki podskórnej u psów. Częstość występowania tych nowotworów szacuje się na 114 do 122 przypadków na 100 000 psów rocznie [1].

Co ciekawe, mięsaki tkanek miękkich mogą dotykać również młodsze psy. W badaniach przeprowadzonych na psach w wieku do 3 lat, mięsaki tkanek miękkich stanowiły do 10% nowotworów (pół)złośliwych [2]. To pokazuje, że choć mięsaki częściej występują u starszych psów, mogą również dotykać młodsze osobniki.

W przypadku nowotworów kości, kostniakomięsaki stanowią dominującą grupę. W jednym z badań, spośród 199 wycinków z kości, 23% wykazało obecność nowotworów, z czego aż 91% stanowiły złośliwe kostniakomięsaki [2]  To podkreśla, jak istotnym problemem są nowotwory kości u psów.

Predyspozycje rasowe [3]

Badania wykazały, że niektóre rasy psów mają większą skłonność do rozwoju określonych typów mięsaków. To sugeruje, że genetyka może odgrywać znaczącą rolę w rozwoju tych nowotworów.

  1. Mięsak histiocytarny:
  • Berneńskie psy pasterskie: Stanowi przyczynę śmierci nawet 25% przedstawicieli tej rasy.
  • Flat-coated retrievery: Odpowiada za około 25% wszystkich nowotworów i do 50% nowotworów złośliwych u tej rasy.
  • Inne rasy z podwyższonym ryzykiem: rottweiler, golden retriever.
  1. Kostniakomięsak:
  • Najczęściej dotyka duże i olbrzymie rasy, takie jak: rottweiler, dog niemiecki, wilczarz irlandzki, greyhound i bernardyn.
  • Inne rasy z podwyższonym ryzykiem: doberman, owczarek niemiecki, golden retriever, seter irlandzki, leonberger oraz niektóre charty.
  1. Naczyniakomięsak:
  • Stanowi około 7% wszystkich nowotworów złośliwych u psów.
  • Częściej występuje u owczarków niemieckich, bokserów i golden retrieverów.
  1. Mastocytoma:
  • Podwyższone ryzyko u: bokserów, bullmastiffów, boston terrierów, stafford bull terrierów.
  • Również częściej u: rhodesian ridgebacków, mopsów, wyżłów weimarskich, beagli i golden retrieverów.
  1. Chłoniak:
  • Wyższe ryzyko u: bokserów, bullmastiffów i buldogów.
  • Podwyższone ryzyko u: bassetów houndów, bernardynów, terierów szkockich, airedale terrierów, bouvier des flandres, labradorów retrieverów i rottweilerów.
     

Czynniki ryzyka

Oprócz predyspozycji rasowych, istnieją również inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju mięsaków u psów:

  • Wiek: Guzy występują najczęściej u psów w średnim wieku i starszych, zwłaszcza u 10–11-letnich osobników [1].
  • Rozmiar: Mięsaki częściej dotykają psy średniej wielkości i duże [1].
  • Wcześniejsze choroby: W przypadku mięsaka histiocytarnego u berneńskich psów pasterskich, wcześniej przebyte choroby ortopedyczne zwiększają ryzyko rozwoju tego nowotworu 2,5-krotnie [4].
  • Leczenie przeciwzapalne: Interesujące jest to, że przewlekła terapia lekami przeciwzapalnymi w przebiegu chorób ortopedycznych może zmniejszać ryzyko zachorowania na mięsaka histiocytarnego u berneńskich psów pasterskich [4].

Warto zauważyć, że nie zaobserwowano wyraźnych predyspozycji związanych z płcią lub faktem kastracji/sterylizacji w przypadku mięsaków tkanek miękkich [1]. To sugeruje, że te czynniki mogą mieć mniejsze znaczenie w rozwoju tych nowotworów u psów.

Biologia i patogeneza mięsaków

Pochodzenie komórkowe

Mięsaki tkanek miękkich (MTM) u psów to grupa złośliwych nowotworów mezenchymalnych, które rozwijają się w obrębie różnych tkanek miękkich [1]. Nie jest to pojedynczy nowotwór, ale raczej ogólny termin obejmujący całą grupę guzów mających pochodzenie łącznotkankowe (mezenchymalne) [5]. Do mięsaków tkanek miękkich zazwyczaj zalicza się włókniakomięsaki, mięsaki ściany naczyń krwionośnych, tłuszczakomięsaki, śluzakomięsaki, histiocytomy, mięsaki mezenchymalne, mięsaki osłonek nerwów obwodowych oraz mięsaki niezróżnicowane [5].

Mięsak histiocytarny (HS) to specyficzny typ nowotworu, który wywodzi się ze śródmiąższowych komórek dendrytycznych. Może on pojawić się w obrębie skóry, tkance podskórnej oraz w narządach wewnętrznych [4].

Mechanizmy onkogenezy

Nowotwory u psów powstają w wyniku gromadzenia się uszkodzeń w materiale genetycznym (mutacji), których z pewnych powodów nie udaje się naprawić [6]. Do przekształcenia się zdrowej komórki w nowotworową potrzeba co najmniej kilku mutacji w obrębie jednego genomu [6].

W przypadku mięsaka histiocytarnego u psów, istotne znaczenie mają defekty genetyczne w obrębie genów supresorowych, szczególnie genu TP53. Mutację tego genu stwierdzono w komórkach 45% przypadków mięsaka histiocytarnego u psów [4]. Produkt genu TP53, białko p53, jest czynnikiem transkrypcyjnym, który wykrywa uszkodzenia DNA, zatrzymuje cykl komórkowy i naprawia uszkodzony materiał genetyczny komórki [4]. Jeśli naprawa nie jest możliwa, p53 kieruje komórkę na drogę apoptozy, co zapobiega karcynogenezie [4].

Do innych nieprawidłowości obserwowanych w komórkach mięsaków histiocytarnych u psów należą zmiany dotyczące innych genów supresorowych, np. delecja genu Rb1 [4]. U flat coated retrieverów stwierdzono liczne zmiany dotyczące ekspresji genów, które mogą być zaangażowane w proces transformacji nowotworowej i agresywne zachowanie komórek nowotworowych [4].

Wzrost i rozprzestrzenianie się guza

Mięsaki tkanek miękkich u psów wykazują tendencję do naciekania okolicznych tkanek i kontynuowania wzrostu pomiędzy powięziami [7]. Guzy te zazwyczaj otoczone są torebką rzekomą ("pseudotorebką") powstałą z tkanki łącznej otaczającej nowotwór, co może dawać złudne wrażenie, że są dobrze uorganizowane [7].

Kluczową i najbardziej niebezpieczną cechą procesu nowotworowego jest niepohamowany rozrost w obrębie tkanek pacjenta oraz zdolność do rozprzestrzeniania się w obrębie całego organizmu (przerzuty nowotworowe) [6]. Komórki nowotworu nie poddają się mechanizmom regulacyjnym ustroju, a w obszarach objętych procesem nowotworzenia proliferacja komórek ma zdecydowaną przewagę nad ich obumieraniem [6].

Warto zauważyć, że większość mięsaków tkanek miękkich u psów to guzy o najniższym, I stopniu złośliwości, przy których ryzyko wznowy miejscowej jest niewielkie (poniżej 10% MTM I stopnia daje wznowy) [1]. Jedynie poniżej 10% MTM u psów to nowotwory o najwyższym, III stopniu złośliwości histologicznej, przy których zarówno ryzyko wznowy, jak i przerzutów jest wysokie [1]. Chociaż ryzyko rozwoju przerzutów w przebiegu MTM u psów wydaje się niskie (0-6%), to w guzach o najwyższym stopniu złośliwości może być umiarkowane (6-41%) [1].

Klasyfikacja mięsaków u psów

Mięsaki tkanek miękkich

Mięsaki tkanek miękkich (MTM) u psów to grupa złośliwych nowotworów mezenchymalnych, które rozwijają się w obrębie różnych tkanek miękkich [7]. Nowotwory te wywodzą się z tkanki łącznej i najczęściej dotyczą skóry i tkanki podskórnej [7]. MTM to nie pojedynczy nowotwór, ale ogólny termin obejmujący całą grupę guzów mających pochodzenie łącznotkankowe (mezenchymalne) [8].

Do grupy mięsaków tkanek miękkich u psów zazwyczaj zalicza się:

  • Włókniakomięsaki
  • Mięsaki ściany naczyń krwionośnych (dawniej określane jako obłoniaki)
  • Mięsaki osłonek nerwów obwodowych (z wyłączeniem mięsaka splotu barkowego i splotu lędźwiowo-krzyżowego)
  • Tłuszczakomięsaki
  • Śluzakomięsaki
  • Mięsaki mezenchymalne
  • Mięsaki pleomorficzne (dawniej złośliwa włóknista histiocytoma)
  • Mięsaki niezróżnicowane [1]

Warto zauważyć, że niektóre nowotwory pochodzenia mezenchymalnego nie są włączone do grupy mięsaków tkanek miękkich ze względu na ich unikalne cechy i odmienne zachowanie biologiczne. Należą do nich: naczyniak krwionośny mięsakowy, mięsak maziówkowy, nowotwory podścieliska przewodu pokarmowego (GIST), włókniakomięsak jamy ustnej, mięsaki tkanek miękkich rozwijające się w narządach wewnętrznych oraz mięsaki splotu barkowego i lędźwiowo-krzyżowego [8].

Mięsaki kości

Pierwotne nowotwory kości u psów mogą dotyczyć zarówno szkieletu kończyn (częściej), jak i osiowego. Najczęstszym typem histologicznym w obu lokalizacjach jest kostniakomięsak (osteosarcoma - OS), obejmujący 75-85% przypadków u psów [9].

Kostniakomięsak występuje częściej u psów dużych i olbrzymich, tylko 5% przypadków dotyczy psów o wadze poniżej 15 kg. Nowotwór ten najczęściej dotyka psów w wieku średnim i starszych (średnio 7-letnich), choć notowano też zachorowania u psów poniżej 2 lat [9].

Kostniakomięsak szkieletu osiowego u psów może dotyczyć:

  • Żuchwy
  • Szczęki
  • Kości kręgosłupa
  • Kości mózgowioczaszki
  • Żeber
  • Kości jamy nosowej
  • Miednicy

Występuje on u psów średnio 9-letnich, a w przypadku OS żeber u psów około 7-letnich [9].

Podtypy histologiczne

Mięsak histiocytarny to specyficzny typ nowotworu, który zalicza się do rzadkich, ale niebezpiecznych nowotworów u psów. Jest to złośliwa proliferacja nowotworowa śródmiąższowych komórek dendrytycznych, które pierwotnie znajdują się w klatce piersiowej, warstwie podskórnej i skórze [10].

Wśród form mięsaka histiocytarnego wyróżnia się:

  • Jednoogniskową - pojedyncze guzy, występujące najczęściej na śledzionie, płucach, węzłach chłonnych, skórze, mózgu i okolicach stawów kończyn
  • Wieloogniskową - choroba uogólniona, która bardzo szybko rozwija się w wielu tkankach lub narządach naraz, najczęściej dotykając śledziony, płuc, skóry, węzłów chłonnych i szpiku kostnego [10].

Warto zauważyć, że mięsak histiocytarny, pomimo swojej nazwy, jest nowotworem zaliczanym do guzów okrągłokomórkowych i nie należy mylić go z mięsakami tkanek miękkich wywodzącymi się z komórek mezenchymalnych [8].

Klasyfikacja mięsaków u psów jest złożona i obejmuje wiele podtypów histologicznych. Właściwe rozpoznanie typu nowotworu ma kluczowe znaczenie dla określenia rokowania i wyboru odpowiedniej metody leczenia.

Obraz kliniczny

Mięsaki u psów mogą wywoływać różnorodne objawy, które zależą od lokalizacji guza, jego wielkości oraz stopnia zaawansowania choroby. Objawy te można podzielić na miejscowe i ogólnoustrojowe.

Objawy miejscowe

Objawy miejscowe są bezpośrednio związane z umiejscowieniem guza i mogą obejmować:

  • Widoczny lub wyczuwalny guz w obrębie ciała psa [11] 
  • Krwawienia z nosa, jamy ustnej lub odbytu [11] 
  • Trudności w oddychaniu, przełykaniu, oddawaniu moczu lub kału [11] 
  • Kulawizna, ból lub obrzęk w miejscu guza [11] 
  • W przypadku mięsaka histiocytarnego, u 43% psów obserwuje się masę guzowatą umiejscowioną w skórze lub tkance podskórnej [10]. Mięsaki tkanek miękkich (MTM) najczęściej dotyczą skóry i tkanki podskórnej [12]  Guzy te zazwyczaj otoczone są torebką rzekomą („pseudotorebką") powstałą z tkanki łącznej, co może dawać złudne wrażenie, że są dobrze uorganizowane [12].
     

Objawy ogólnoustrojowe

Objawy ogólnoustrojowe są mniej specyficzne i mogą wskazywać na zaawansowanie choroby. Do najczęstszych należą:

  • Utrata apetytu i masy ciała [11] 
  • Osłabienie i apatia [11] 
  • Gorączka [11] 
  • Nadmierne pragnienie i oddawanie moczu [11] 
  • Biegunka lub zaparcia [11] 
  • Zmiany w badaniu krwi, np. anemia regeneratywna, podwyższone poziomy enzymów wątrobowych lub parametrów nerkowych [10] 
  • Warto zauważyć, że mięsakowi histiocytarnemu nie towarzyszy powiększenie obwodowych węzłów chłonnych, za to powiększa się śledziona i wątroba [10].
     

Zespoły paraneoplastyczne

Zespoły paraneoplastyczne to zmiany o charakterze pośrednim, wywoływane nie przez sam nowotwór czy jego przerzuty, lecz przez czynniki będące wynikiem nowotworu [13]. Ich występowanie często wiąże się ze złym rokowaniem w chorobie onkologicznej [14]. Do najczęstszych zespołów paraneoplastycznych u psów z mięsakami należą:

  • Anoreksja nowotworowa i kacheksja - obserwowane u 35% psów i kotów cierpiących z powodu choroby onkologicznej, już na 12 miesięcy przed postawieniem diagnozy [14]
  • Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego - przewlekłe biegunki i wymioty, często związane z uwalnianiem histaminy przez guzy komórek tucznych [14] 
  • Hiperkalcemia - podwyższenie poziomu wapnia we krwi, występujące u 60% psów ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową [14] 
  • Hipoglikemia - najczęściej występująca u psów cierpiących z powodu insulinomy, ale również obserwowana w przypadku innych nowotworów [14] 
  • Zaburzenia obrazu morfologii krwi - m.in. anemia, erytrocytemia, leukocytoza, trombocytopenia [14] 
  • Problemy skórne - m.in. guzkowate zwłóknienia skóry, nekrolityczne powierzchowne zapalenie skóry, łysienie paranowotworowe [14] 
  • Zaburzenia układu ruchu - kulawizny, obrzęki kończyn, bolesność kończyn, zapalenia stawów, często związane z rozwojem osteopatii przerostowej [14] 
  • Prawidłowe rozpoznanie zespołu paraneoplastycznego jest istotne, ponieważ może wystąpić we wczesnym stadium choroby nowotworowej, pomagając w odpowiednio wczesnej diagnozie nowotworu. Ponadto, leczenie zaburzeń metabolicznych związanych z zespołem paraneoplastycznym może być koniecznym warunkiem skutecznego leczenia nowotworu [13].
     

Metody diagnostyczne

Prawidłowa diagnoza mięsaka u psów wymaga zastosowania kompleksowego podejścia diagnostycznego, obejmującego badania laboratoryjne, diagnostykę obrazową oraz badania cytologiczne i histopatologiczne. Każda z tych metod dostarcza cennych informacji, które pozwalają na postawienie precyzyjnej diagnozy i zaplanowanie odpowiedniego leczenia.

Badania laboratoryjne

Badania krwi stanowią istotny element diagnostyki mięsaków u psów. Pozwalają one na wykrycie zmian hematologicznych, które mogą towarzyszyć chorobie nowotworowej. W przypadku mięsaka histiocytarnego, badania krwi mogą wykazać obecność niedokrwistości, małopłytkowości, leukopenii lub leukocytozy [15]. Wyniki te mogą sugerować zaawansowanie choroby oraz wpływ nowotworu na funkcjonowanie organizmu psa.

Diagnostyka obrazowa

Diagnostyka obrazowa odgrywa kluczową rolę w procesie diagnostycznym mięsaków u psów. Do najczęściej stosowanych metod należą:

  • Ultrasonografia (USG) jamy brzusznej lub klatki piersiowej - pozwala na wykrycie zmian nowotworowych w narządach wewnętrznych. Często to właśnie podczas badania USG dochodzi do odkrycia mięsaka [15] 
  • Badanie radiologiczne klatki piersiowej - umożliwia ocenę ewentualnych przerzutów do płuc.
  • Tomografia komputerowa - dostarcza szczegółowych informacji o lokalizacji i rozmiarze guza oraz potencjalnych przerzutach.
  • Rezonans magnetyczny - szczególnie przydatny w przypadku zmian w układzie nerwowym. Znacznie ułatwia ustalenie rozpoznania i prawidłowe zaplanowanie terapii pacjenta ze zmianami rozrostowymi tkanek miękkich [16].

Zastosowanie nowoczesnych metod obrazowania, takich jak rezonans magnetyczny, pozwala na dokładniejszą ocenę zaawansowania choroby i planowanie leczenia [16].

Badania cytologiczne i histopatologiczne

Badania cytologiczne i histopatologiczne stanowią podstawę diagnostyki mięsaków u psów. Pozwalają one na określenie typu nowotworu, jego stopnia złośliwości oraz pochodzenia komórek nowotworowych.

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC):

  • Jest to standardowe badanie wykonywane przy pierwszej wizycie pacjenta z guzem [17] srsltid=AfmBOooJ0pD5lyL04gcVfrHlDcAqXKr1TiO0rvDNrC4wBxozgIA1Go0P.
  • Polega na pobraniu komórek ze zmiany skórnej za pomocą cienkiej igły lub preparatów odciskowych bezpośrednio z użyciem szkiełka podstawowego [18] 
  • Jest to badanie mało inwazyjne, często wykonywane bez znieczulenia ogólnego [17] srsltid=AfmBOooJ0pD5lyL04gcVfrHlDcAqXKr1TiO0rvDNrC4wBxozgIA1Go0P [18] 
  • Zaletą BAC jest szybkość wykonania i otrzymania wyniku [18] 
  • Analiza cytologiczna często pozwala rozróżnić między procesem nowotworowym a zapalnym oraz określić główny rodzaj wzrostu (nabłonkowy, mezenchymalny, okrągłokomórkowy) [18] 
     

Badanie histopatologiczne:

  • Umożliwia określenie podtypu mięsaka i jego stopnia złośliwości [17]
  • Polega na pobraniu fragmentu tkanki, który następnie jest utrwalany w formalinie, krojony, barwiony w laboratorium i poddany analizie patologicznej pod mikroskopem [18] 
  • Obecnie najczęściej stosowany jest trzystopniowy system określania stopnia złośliwości, uwzględniający takie czynniki jak indeks mitotyczny, stopień zróżnicowania komórek oraz obecność martwicy [17] 
  • Zaletą histopatologii w porównaniu do cytologii jest uzyskanie fragmentu tkanki, co umożliwia bardziej precyzyjne postawienie rozpoznania i często dokładne określenie rodzaju nowotworu [18] 
     

Metody pobierania materiału do badania histopatologicznego:

  • Trepanobiopsja - pobranie fragmentu tkanki za pomocą trepanu (punch) [18] 
  • Biopsja nacięciowa - chirurgiczne pobranie fragmentu zmiany nowotworowej [18] 
  • Biopsja wycięciowa - całkowite wycięcie zmiany nowotworowej, bez marginesu tkanek w sąsiedztwie guza [18]
     

Badanie immunohistochemiczne:

  • Stosowane w przypadku, gdy poprzednie wyniki nie dały jednoznacznej odpowiedzi [15] 
  • Wykorzystuje przeciwciała monoklonalne do oznaczenia pochodzenia komórek nowotworowych [15] 

Prawidłowe zastosowanie i interpretacja wyników wszystkich dostępnych metod diagnostycznych pozwala na postawienie precyzyjnej diagnozy, co jest kluczowe dla wyboru odpowiedniej metody leczenia i określenia rokowania u psów z mięsakami.

Kompleksowe leczenie

Leczenie mięsaków u psów wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje chirurgię, radioterapię oraz terapię systemową. Wybór odpowiedniej metody leczenia zależy od typu nowotworu, jego lokalizacji oraz stopnia zaawansowania choroby.

Chirurgia

Chirurgia jest podstawową metodą leczenia mięsaków tkanek miękkich (MTM) u psów. W przypadku postaci miejscowej zaleca się zabieg chirurgiczny [19] . Celem operacji jest całkowite usunięcie guza wraz z szerokim marginesem zdrowych tkanek. Jest to kluczowe, ponieważ mięsaki mają tendencję do naciekania okolicznych tkanek i kontynuowania wzrostu pomiędzy powięziami [7].

Podczas planowania zabiegu chirurgicznego należy pamiętać o kilku istotnych aspektach:

  • Pseudotorebka: Guzy często otoczone są torebką rzekomą („pseudotorebką"), która może zawierać komórki nowotworowe. Dlatego samo wyłuszczenie guza z pseudotorebki nie zapewnia odpowiednio szerokich marginesów zdrowych tkanek i wiąże się z wysokim ryzykiem wznowy miejscowej [8] .
  • Marginesy: Kiedy guz zostanie usunięty, jego marginesy należy pozostawić w całości, aby patolog mógł określić doszczętność wycięcia nowotworu. Wiele guzów usuniętych z czystym onkologicznie marginesem nie ulega wznowie [20].
  • Technika operacyjna: Należy unikać nadmiernego napięcia tkanek podczas zamykania rany, gdyż może to prowadzić do powolnego gojenia się i zwiększać ryzyko rozejścia się brzegów rany po rozpoczęciu radioterapii [20].
  • Drenaż: Stosowanie drenów w ranie pooperacyjnej może stanowić drogę rozsiewu komórek nowotworowych [20].
  • Nacięcia odbarczające: Należy unikać wykonywania nacięć odbarczających, szczególnie jeśli planowana jest radioterapia, gdyż mogą one stanowić drogę rozsiewu komórek nowotworowych [20].
  • Narzędzia chirurgiczne: W przypadku usuwania wielu guzów podczas jednego zabiegu, ważne jest stosowanie oddzielnych zestawów narzędzi chirurgicznych dla każdego guza, aby uniknąć wszczepienia komórek nowotworowych w inne okolice ciała [20].
     

Radioterapia

Radioterapia odgrywa istotną rolę w leczeniu mięsaków tkanek miękkich u psów. Może być stosowana zarówno w leczeniu paliatywnym, jak i radykalnym [8]. Najczęściej wykorzystuje się ją w następujących sytuacjach:

  • Gdy guz nie kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego.
  • Gdy występuje wysokie ryzyko wznowy miejscowej po zabiegu operacyjnym.
  • W przypadku usunięcia guza bez pełnego marginesu zdrowych tkanek [20].

Radioterapia może być stosowana jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego lub jako samodzielna metoda terapeutyczna. Jej skuteczność zależy od wielu czynników, w tym od typu nowotworu i jego lokalizacji.

Terapia systemowa

Terapia systemowa, głównie w formie chemioterapii, jest ważnym elementem kompleksowego leczenia mięsaków u psów. Jej zastosowanie zależy od typu nowotworu, stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku mięsaka histiocytarnego, ze względu na wysoki potencjał przerzutowy, zwykle zaleca się pewne formy chemioterapii [19]. Istnieje kilka leków chemioterapeutycznych, które wykazały skuteczność u pacjentów z mięsakiem histiocytarnym, wśród nich lomustyna (CECENU) i doksorubicyna [19].

W przypadku mięsaków tkanek miękkich, skuteczność chemioterapii nie jest w pełni określona. Jednakże, jej zastosowanie powinno się rozważyć w następujących sytuacjach:

  • Mięsaki tkanek miękkich o wysokim stopniu złośliwości histologicznej.
  • Leczenie paliatywne.
  • Zmniejszenie rozmiaru guza przed zabiegiem operacyjnym [8].

Warto zauważyć, że kostniakomięsaki wymagają szczególnie agresywnego postępowania terapeutycznego [21] . Mediana okresu przeżycia dla psów z kostniakomięsakiem kończyn, które pozostawiono bez leczenia lub wdrożono amputację jako jedyną metodę terapeutyczną, wynosi 14–19 tygodni [21]. Dlatego w przypadku tych nowotworów często stosuje się kombinację różnych metod leczenia.

Kompleksowe leczenie mięsaków u psów wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Wybór odpowiedniej strategii terapeutycznej powinien uwzględniać typ nowotworu, jego lokalizację, stopień zaawansowania choroby oraz ogólny stan zdrowia zwierzęcia. Współpraca między chirurgiem, onkologiem i radiologiem jest kluczowa dla osiągnięcia najlepszych możliwych wyników leczenia.

Powikłania i skutki uboczne leczenia

Leczenie mięsaków u psów, choć często skuteczne, może wiązać się z różnymi powikłaniami i skutkami ubocznymi. Kompleksowe podejście terapeutyczne, obejmujące chirurgię, radioterapię i chemioterapię, niesie ze sobą ryzyko wystąpienia niepożądanych efektów, które mogą wpływać na jakość życia zwierzęcia.

Powikłania chirurgiczne

Zabieg chirurgiczny jest podstawową metodą leczenia mięsaków tkanek miękkich u psów. Celem operacji jest całkowite usunięcie guza wraz z szerokim marginesem zdrowych tkanek. Jednak procedura ta może wiązać się z pewnymi komplikacjami:

  • Ryzyko niecałkowitego usunięcia guza: Mięsaki często otoczone są pseudotorebką, która może zawierać komórki nowotworowe. Samo wyłuszczenie guza z pseudotorebki nie zapewnia odpowiednio szerokich marginesów zdrowych tkanek i wiąże się z wysokim ryzykiem wznowy miejscowej [8].
  • Problemy z gojeniem się ran: Nadmierne napięcie tkanek podczas zamykania rany może prowadzić do powolnego gojenia się i zwiększać ryzyko rozejścia się brzegów rany, szczególnie jeśli planowana jest późniejsza radioterapia [20].
  • Ryzyko rozsiewu komórek nowotworowych: Stosowanie drenów w ranie pooperacyjnej lub wykonywanie nacięć odbarczających może stanowić drogę rozsiewu komórek nowotworowych [20] 
  • Powikłania związane z amputacją: W przypadku mięsaków zlokalizowanych na kończynach, czasami konieczna jest amputacja, co może wpływać na mobilność i jakość życia psa.
     

Skutki uboczne radioterapii

Radioterapia jest często stosowana w leczeniu mięsaków u psów, jednak może prowadzić do szeregu skutków ubocznych, które dzielą się na wczesne i późne:

Wczesne skutki uboczne:

  • Rumień skóry
  • Wysuszenie i złuszczanie naskórka
  • Zapalenie błon śluzowych
  • Zapalenie przełyku
  • Biegunka
  • Zmęczenie
  • Wypadanie włosów [22] 
  • Późne skutki uboczne:
  • Zwłóknienie tkanek
  • Martwica
  • Zaburzenia czynności narządów
  • Wtórne nowotwory [22] 

Szczególnie wrażliwe na duże dawki naświetlań są rdzeń kręgowy i płuca. Uszkodzenia po radioterapii mogą dotyczyć również tętnicy szyjnej, gruczołów wydzielniczych i łojowych skóry, gruczołów ślinowych (prowadząc do infekcji i próchnicy), kości (szczególnie żuchwy), serca (kardiomiopatia), narządów płciowych i ośrodkowego układu nerwowego [23].

Warto zauważyć, że ryzyko powstania późnych skutków ubocznych stanowi przyczynę ograniczenia podawania bardzo wysokich dawek napromieniania. Powikłania radioterapii mogą stanowić zagrożenie dla życia lub spowodować kalectwo [23].

Toksyczność chemioterapii

Chemioterapia, choć w niektórych przypadkach ogromnie skuteczna, nie jest wolna od wad. Nie różnicuje pomiędzy zdrowymi i nowotworowymi komórkami organizmu, działając niszcząco na układ immunologiczny zwierzęcia [24]. Najczęstsze skutki uboczne chemioterapii obejmują:

  • Supresja szpiku kostnego: Prowadzi to do spadku liczby białych krwinek, co zwiększa podatność na infekcje. Spadek liczby białych krwinek poniżej 2000/cm2 stanowi poważne zagrożenie braku ochrony przed zakażeniem całego organizmu [24].
  • Zaburzenia ze strony układu pokarmowego: Obejmują utratę apetytu, wymioty i biegunkę. Objawy te zwykle pojawiają się 3-5 dni po rozpoczęciu terapii [24]  [25] .
  • Wypadanie sierści: Choć rzadkie u psów, może dotyczyć głównie pudli, terierów oraz owczarków staroangielskich [24].
  • Hepatotoksyczność: Niektóre leki, jak lomustyna, mogą powodować uszkodzenie wątroby [24].
  • Nefrotoksyczność: Szczególnie u kotów, może być spowodowana kumulującą się dawką doksorubicyny [24].
  • Kardiomiopatie: Głównie u psów, również związane z doksorubicyną [24].

Warto zauważyć, że efekty uboczne zależą od rodzaju stosowanego leku chemioterapeutycznego. Na przykład, chlorambucyl i karmustyna mogą powodować śródmiąższowe zapalenie płuc, podczas gdy dakarbazyna może wywoływać stany silnego niepokoju u około 30% zwierząt [24].

Ważne jest monitorowanie stanu zdrowia psa podczas chemioterapii. Uważa się, że chemioterapia powinna być opóźniona, jeśli liczba neutrofilów spadnie poniżej 2000/ml oraz jeśli liczba płytek krwi jest niższa niż 50 000/ml. Rekomendowane jest obniżenie dawki o 20%, jeśli obserwuje się gwałtowną toksyczność wyrażającą się spadkiem liczby neutrofilów poniżej 500/ml lub poniżej 1500/ml w czasie następnego podania leku [24].

Należy pamiętać, że niektóre rasy psów mogą być bardziej wrażliwe na działanie chemioterapeutyków. Na przykład, owczarki szkockie są niezwykle wrażliwe na toksyczne działanie leków transportowanych przy udziale glikoproteiny P, ze względu na częste mutacje w obrębie genu oporności wielolekowej [24].

Pomimo potencjalnych powikłań i skutków ubocznych, leczenie mięsaków u psów jest często konieczne dla poprawy jakości życia i wydłużenia czasu przeżycia zwierzęcia. Kluczowe jest indywidualne podejście do każdego przypadku, staranne monitorowanie stanu zdrowia psa podczas terapii oraz szybka reakcja na pojawiające się objawy niepożądane.

Referencje

[1] - https://zycie-weterynaryjne.pl/wp-content/uploads/2023/12/ZW-08-2018-07.pdf
[2] - https://laboklinpolska.pl/guzy-u-mlodych-psow/ 
[3] - https://onkologiaweterynaryjna.pl/predyspozycje-rasowe-do-wystepowania-nowotworow-u-psow/ 
[4] - https://zycie-weterynaryjne.pl/wp-content/uploads/2023/12/ZW-02-2018-06.pdf 
[5] - https://magwet.pl/wpd/39656,praktyczne-podejscie-do-miesakow-tkanek-miekkich-u-psow?srsltid=AfmBOop2HBniR5bBvnjBBNEskjE9OBYAslk11eDg3rbgH-3R-7q4FGYg 
[6] - https://www.zwrotnikraka.pl/nowotwor-u-psa-kota-objawy-diagnostyka/ 
[7] - https://magwet.pl/25179,miesaki-tkanek-miekkich-u-psow-praktyczne-wskazowki-i-aktualne-zalecenia-w-zakresie-rozpoznawania 
[8] - https://magwet.pl/wpd/39656,praktyczne-podejscie-do-miesakow-tkanek-miekkich-u-psow 
[9] - https://onkologiaweterynaryjna.pl/kostniakomiesak/ 
[10] - https://animal-center.pl/miesak-histiocytarny-u-psow-co-to-jest-i-jakie-daje-objawy/ 
[11] - https://johndog.pl/blog/zdrowie/nowotwor-u-psa-objawy-diagnostyka-leczenie/ 
[12] - https://magwet.pl/25179,miesaki-tkanek-miekkich-u-psow-praktyczne-wskazowki-i-aktualne-zalecenia-w-zakresie-rozpoznawania?srsltid=AfmBOopYUoOM2hn3788BES9FvtB1zixngFJyDg-T_qHvkHCy8Un1rdFx 
[13] - https://laboklinpolska.pl/wp-content/uploads/laboklin_WWP_6-2008.pdf 
[14] - https://specvet.pl/najczesciej-zadawane-pytania-w-onkologii-zwierzat/ 
[15] - https://animal-center.pl/miesak-histiocytarny-u-psow-sposob-diagnozy-i-leczenie/ 
[16] - https://magwet.pl/23743,wlokniakomiesak-u-psa-obrazowanie-rezonansem-magnetycznym-i-leczenie-opis-przypadku?srsltid=AfmBOopuXfKLetNiHRSh6BypNWJsJiPIgjIXy7J6Js4CV8bs2P3J22Fa 
[17] - https://magwet.pl/25179,miesaki-tkanek-miekkich-u-psow-praktyczne-wskazowki-i-aktualne-zalecenia-w-zakresie-rozpoznawania?srsltid=AfmBOooJ0pD5lyL04gcVfrHlDcAqXKr1TiO0rvDNrC4wBxozgIA1Go0P
[18] - https://vet-pl.virbac.com/publikacje-naukowe/zwierzeta-towarzyszace/dermatologia-alergie/diagnostyka-nowotworow-skory-u-psow 
[19] - http://onkologiaweterynaryjna.com.pl/produkty/p/29/miesak-histiocytarny-u-psow 
[20] - https://magwet.pl/wpd/24630,wskazowki-pomocne-w-leczeniu-miesakow-tkanek-miekkich-u-psow-i-kotow 
[21] - https://zycie-weterynaryjne.pl/wp-content/uploads/2023/12/ZW-08-2017-06.pdf 
[22] - https://magwet.pl/22284,radioterapia-nowotworow-podstawy-oraz-zastosowanie-w-medycynie-weterynaryjnej?srsltid=AfmBOorDrFmLaphjvm9AJ9iM66j71VmCdj3Rk7JDjMZ_lY7NG0I3AL7q 
[23] - https://www.zwrotnikraka.pl/skutki-uboczne-radioterapii/ 
[24] - https://magwet.pl/25248,chemioterapia-nowotworow-u-zwierzat-domowych 
[25] - http://onkologiaweterynaryjna.com.pl/uslugi/s/21/chemioterapia 

Uwaga! nie byłam wstanie wszystkiego Państwu szczegółowo opisać - posiłkowałam się ai i kilkoma z czytanych przez nas materiałów. W dużym skrócie artykuł [1], [2].

Na zdjęciu Gabryś za TM.

Ważne informacje

Jesteśmy tu!

Fundacja Ratuj Adoptuj Pomagaj, ul. R. Amundsena 3/11, 02-776 Warszawa I NIP: 9512509119, REGON: 38736661700000, KRS: 0000858108 I 
Credit Agricole Bank Polska S.A., nr konta: 36194010763216673800000000 I tytułem: darowizna na cele statutowe

BLIK: 601 718 265 „darowizna”

Chcesz przekazać 1,5% procent z podatku, dla naszych podopiecznych?
👉 KRS: 0000858108 Fundacja "Ratuj Adoptuj Pomagaj"

2023 Fundacja RAP I Wszystkie prawa zastrzeżone

Kupuj oryginalne domeny w dobrych cenach! Zapoluj na giełdzie domen w Aftermarket [wejdź tu]

Menu