Jak postępować ze znalezionym dzikim zwierzem w lesie

Spacer po lesie może przynieść nieoczekiwane spotkania z dzikimi zwierzętami. Widok sarny, jelenia czy ptaków w ich naturalnym środowisku to niezapomniane przeżycie. Jednak czasami można natknąć się na zwierzę, które wydaje się potrzebować pomocy. W takich sytuacjach ważne jest, aby wiedzieć, jak właściwie postępować, by nie zaszkodzić ani sobie, ani zwierzęciu.

To wielki przywilej spotkać dzikie zwierzę. Ale to również odpowiedzialność. Bo często to właśnie nasza decyzja zadecyduje, czy pomożemy – czy zaszkodzimy.

Ten artykuł ma na celu przedstawić najczęstsze sytuacje spotkań z dzikimi zwierzętami w lesie i wyjaśnić, jak ocenić, czy zwierzę rzeczywiście potrzebuje interwencji człowieka. Omówione zostaną również właściwe reakcje w różnych okolicznościach, w tym kiedy należy skontaktować się z weterynarzem lub strażą miejską. Ponadto, czytelnik dowie się, co zrobić w przypadku znalezienia potrąconego zwierzęcia i jak rozpoznać, czy ma ono mikroczip.

Najczęstsze sytuacje spotkania z dzikimi zwierzętami w lesie

Spacerując po lesie, można natknąć się na różne dzikie zwierzęta. W polskich lasach żyje więcej gatunków zwierząt niż roślin [1] . Do najczęściej spotykanych należą jelenie szlachetne i sarny europejskie, które odgrywają istotną rolę w ekosystemie leśnym [2]. Zające, często widywane na obrzeżach lasów i polanach, są ważnym elementem łańcucha pokarmowego [2] . Jednak spotkania z dzikimi zwierzętami mogą budzić wątpliwości co do właściwego postępowania, szczególnie w przypadku młodych lub pozornie potrzebujących pomocy osobników.

Młode sarny i jelenie

Maj i czerwiec to okres, gdy na świat przychodzą młode sarny i jelenie. Często można zaobserwować je leżące nieruchomo na ziemi, co może budzić niepokój. Jest to jednak naturalne zachowanie obronne. Matka zwierzęcia zazwyczaj czuwa w pobliżu i wraca do młodego, gdy człowiek oddali się. Ważne jest, aby nie podchodzić do takich zwierząt ani ich nie dotykać. Zapach człowieka może sprawić, że matka porzuci swoje młode [3].

Ptasie podloty

Wiosną i latem często można spotkać młode ptaki, które opuściły gniazdo, ale jeszcze nie potrafią dobrze latać. Są to tak zwane podloty. Mają one krótsze ogony niż dorosłe osobniki i mogą przebywać na ziemi. W większości przypadków nie wymagają one pomocy człowieka, a ich rodzice nadal się nimi opiekują. Jeśli ptak nie ma widocznych uszkodzeń ciała, najlepiej pozostawić go w miejscu znalezienia [4].

Ranne lub chore zwierzęta

W przypadku znalezienia rannego zwierzęcia, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, to gmina ma obowiązek zapewnić opiekę dzikim zwierzętom, w tym ewentualne schronienie i opiekę weterynaryjną. Leśnicy mogą doradzić, jak postępować w takiej sytuacji i pomóc w nawiązaniu kontaktu z gminnymi urzędnikami i weterynarzami [5].

Pamiętajmy, że dzikie zwierzęta najlepiej czują się w swoim naturalnym środowisku. Zabieranie ich z lasu, nawet w dobrej wierze, może wyrządzić im więcej szkody niż pożytku [6]. Najlepszym sposobem pomocy dzikim zwierzętom jest zazwyczaj pozostawienie ich w spokoju i obserwowanie z bezpiecznej odległości [7].

Pamiętaj! nie wszystkie zwierzęta, które wyglądają na samotne, są porzucone

Jak ocenić, czy zwierzę potrzebuje pomocy

Obserwacja zachowania

Ocena, czy dzikie zwierzę potrzebuje pomocy, wymaga uważnej obserwacji jego zachowania. Zwierzęta łowne zazwyczaj boją się ludzi i unikają kontaktu [8]. Jeśli zwierzę nie ucieka na widok człowieka lub zachowuje się niespokojnie, może to wskazywać na problem. Należy jednak pamiętać, że niektóre zachowania, które mogą wydawać się niepokojące, są w rzeczywistości naturalne.

Oznaki choroby lub zranienia

Choroba u zwierząt powstaje, gdy czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne zaburzają naturalną równowagę procesów metabolicznych, prowadząc do nietypowych reakcji i zmian anatomicznych [9]. Oznaki choroby lub zranienia mogą obejmować:

• Widoczne rany lub uszkodzenia ciała

• Trudności w poruszaniu się

• Nietypowe zachowanie, takie jak apatia lub agresja

• Widoczne pasożyty lub zmiany skórne

W przypadku zauważenia takich objawów, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami, takimi jak leśnicy lub weterynarze [10].

Naturalne zachowania pozornie niepokojące

Niektóre zachowania dzikich zwierząt mogą wydawać się niepokojące, ale są w rzeczywistości naturalne i nie wymagają interwencji człowieka. Na przykład:

• Młode sarny i jelenie często leżą nieruchomo na ziemi w maju i czerwcu. Jest to naturalne zachowanie obronne, a matka zwykle czuwa w pobliżu [3].

• Ptasie podloty, czyli młode ptaki, które opuściły gniazdo, ale jeszcze nie potrafią dobrze latać, często przebywają na ziemi. W większości przypadków nie wymagają one pomocy człowieka, a ich rodzice nadal się nimi opiekują [4].

• Niedźwiedź stojący na tylnych łapach zazwyczaj próbuje po prostu zobaczyć, kto nadchodzi, a nie szykuje się do ataku [11].

Ważne jest, aby nie ingerować w naturalne zachowania dzikich zwierząt. Zabieranie ich z lasu, nawet w dobrej wierze, może wyrządzić im więcej szkody niż pożytku [6]. Najlepszym sposobem pomocy dzikim zwierzętom jest zazwyczaj pozostawienie ich w spokoju i obserwowanie z bezpiecznej odległości [7].

W przypadku wątpliwości co do stanu zdrowia zwierzęcia, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami, takimi jak leśnicy lub weterynarze, którzy mają odpowiednią wiedzę i uprawnienia do oceny sytuacji i podjęcia właściwych działań [5].

Właściwe reakcje na różne sytuacje

Pozostawienie zwierzęcia w spokoju

Zanim podejmie się jakiekolwiek działania, należy pamiętać, że nie każde zwierzę potrzebuje pomocy człowieka. W przypadku znalezienia małego ptaszka samotnie chodzącego po trawie, może to być podlot, czyli młody ptak uczący się latać. Jego gniazdo prawdopodobnie znajduje się w pobliżu, a matka obserwuje go z gałęzi [10]. Podobnie jest w przypadku młodych saren i jeleni, które często leżą nieruchomo na ziemi w maju i czerwcu. Jest to naturalne zachowanie obronne, a matka zwykle czuwa w pobliżu [12].

Powiadomienie odpowiednich służb

W sytuacji, gdy zwierzę wymaga pomocy, należy powiadomić odpowiednie służby. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, gmina ma obowiązek opieki nad wszystkimi zwierzętami na jej terenie, zarówno domowymi, jak i dzikimi [13]. W przypadku znalezienia rannego lub błąkającego się zwierzęcia, można skontaktować się z:

• Policją (997) - w przypadku poważnego wypadku drogowego lub podejrzenia popełnienia przestępstwa wobec zwierzęcia.

• Numerem alarmowym (112) - gdy zwierzę znajduje się poza obszarem ruchu drogowego.

• Animal Patrol Straży Miejskiej (986) - jeśli znalezione zwierzę jest ranne.

• Strażą Pożarną (998) - gdy trzeba pomóc w uratowaniu zwierzęcia np. z kanału czy z drzewa.

• Nadleśnictwem lub Strażą Leśną - szczególnie w przypadku gatunków chronionych [13].

Najlepiej zacząć od 112 lub lokalnego leśnictwa – bo dyżury weterynaryjne bywają różne.

Bezpieczne udzielenie pomocy

Jeśli zdecydujemy się na samodzielne udzielenie pomocy zwierzęciu, należy pamiętać o zachowaniu ostrożności. Potrącone zwierzę jest w szoku, a ból i strach mogą wywołać silne reakcje obronne. Przy zabezpieczaniu zwierzęcia obowiązuje zasada 3xC: cicho, ciemno, ciepło. Należy poruszać się spokojnie, mówić cicho, umieścić zwierzę na kocu i ostrożnie przenieść do samochodu lub transportera [13].
Wyciszenie otoczenia zmniejsza poziom kortyzolu, który u dzikich zwierząt może osiągać ekstremalne wartości już po kilku minutach stresu.

W przypadku znalezienia padłego zwierzęcia, nie należy go dotykać ani zabierać. Może to być objaw wystąpienia choroby zakaźnej. Należy powiadomić urząd gminy, nadleśnictwo lub policję [14]. Usunięcie i utylizacja martwych zwierząt należy do obowiązkowych zadań własnych gminy [14].

Pamiętajmy, że zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, kierowca, który potrącił zwierzę, ma obowiązek zapewnić mu stosowną pomoc lub zawiadomić odpowiednie służby [13]. Warto również reagować, gdy widzi się przemoc wobec zwierzęcia - zadzwonić na policję lub zgłosić się do najbliższej organizacji prozwierzęcej [15].

Chcesz wiedzieć więcej o pierwszej pomocy? Zajrzyj do naszych artykułów o pierwszej pomocy dla psów – wiele z tych zasad można zastosować też u dzikich zwierząt.

Referencje

[1] - https://tuptuptup.org.pl/rozpoznajemy-zwierzeta-zamieszkujace-polskie-lasy/  
[2] - https://www.guideir.com.pl/blog/jakie-zwierzeta-zyja-w-polskim-lesie/ 
[3] - https://gazetalubuska.pl/nowe-pokolenie-saren-i-jeleni-trwa-sezon-narodzin-zwierzeta-juz-widac-w-lasach-co-zrobic-gdy-w-trakcie-spaceru-natkniesz-sie-na/ar/c8-18562215 
[4] - http://stop.eko.org.pl/wp/blog/2012/04/16/poradnik-znalazlem-ptaka-co-robic/ 
[5] - https://brynek.katowice.lasy.gov.pl/zwierzeta/-/asset_publisher/x9eK/content/postepowanie-z-dzikozyjacymi-zwierzetami 
[6] - https://www.lasymiejskie.waw.pl/dzikie-zwierzeta/osrodek-rehabilitacji-zwierzat 
[7] - https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/blogi/blog-edukatora/pomoc-dzikim-zwierzetom 
[8] - https://elita-magazyn.pl/wiadomosci-dla-producentow-mleka/jak-nie-wystraszyc-dzikich-zwierzat-podczas-obserwacji-przyrody-2504317 
[9] - https://olsztyn.pzlow.pl/wp-content/uploads/2023/11/Choroby-Zwierzat-Lownych.pdf 
[10] - https://www.otwarteklatki.pl/blog/fundacje-i-organizacje-dla-zwierzat-gdzie-zglosic-ze-zwierze-potrzebuje-pomocy 
[11] - https://www.skalnik.pl/blog/zwierzeta-w-gorach-jak-zachowac-sie-przy-spotkaniu/ 
[12] - https://karwin.szczecin.lasy.gov.pl/zwierzeta/-/asset_publisher/x9eK/content/jak-postepowac-w-przypadku-znalezienia-w-lesie-martwego-dzika- 
[13] - https://legnickiepole.pl/ranne-zwierzeta-jak-im-pomagac/ 
[14] - https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/blogi/blog-lesniczego/kiedy-znajdziesz-martwe-zwierze 
[15] - https://czarnaowca.org/co-mozesz-zrobic-dla-zwierzat/