Jak postępować ze znalezionym dzikim zwierzem w lesie

Spacer po lesie może przynieść nieoczekiwane spotkania z dzikimi zwierzętami. Widok sarny, jelenia czy ptaków w ich naturalnym środowisku to niezapomniane przeżycie. Jednak czasami można natknąć się na zwierzę, które wydaje się potrzebować pomocy. W takich sytuacjach ważne jest, aby wiedzieć, jak właściwie postępować, by nie zaszkodzić ani sobie, ani zwierzęciu.

Ten artykuł ma na celu przedstawić najczęstsze sytuacje spotkań z dzikimi zwierzętami w lesie i wyjaśnić, jak ocenić, czy zwierzę rzeczywiście potrzebuje interwencji człowieka. Omówione zostaną również właściwe reakcje w różnych okolicznościach, w tym kiedy należy skontaktować się z weterynarzem lub strażą miejską. Ponadto, czytelnik dowie się, co zrobić w przypadku znalezienia potrąconego zwierzęcia i jak rozpoznać, czy ma ono mikroczip.

Najczęstsze sytuacje spotkania z dzikimi zwierzętami w lesie

Spacerując po lesie, można natknąć się na różne dzikie zwierzęta. W polskich lasach żyje więcej gatunków zwierząt niż roślin [1] . Do najczęściej spotykanych należą jelenie szlachetne i sarny europejskie, które odgrywają istotną rolę w ekosystemie leśnym [2]. Zające, często widywane na obrzeżach lasów i polanach, są ważnym elementem łańcucha pokarmowego [2] . Jednak spotkania z dzikimi zwierzętami mogą budzić wątpliwości co do właściwego postępowania, szczególnie w przypadku młodych lub pozornie potrzebujących pomocy osobników.

Młode sarny i jelenie

Maj i czerwiec to okres, gdy na świat przychodzą młode sarny i jelenie [3]. Często można zaobserwować je leżące nieruchomo na ziemi, co może budzić niepokój. Jest to jednak naturalne zachowanie obronne [3]. Matka zwierzęcia zazwyczaj czuwa w pobliżu i wraca do młodego, gdy człowiek oddali się [3]. Ważne jest, aby nie podchodzić do takich zwierząt ani ich nie dotykać. Zapach człowieka może sprawić, że matka porzuci swoje młode [3].

Ptasie podloty

Wiosną i latem często można spotkać młode ptaki, które opuściły gniazdo, ale jeszcze nie potrafią dobrze latać. Są to tak zwane podloty [4]. Mają one krótsze ogony niż dorosłe osobniki i mogą przebywać na ziemi [4]. W większości przypadków nie wymagają one pomocy człowieka, a ich rodzice nadal się nimi opiekują [4]. Jeśli ptak nie ma widocznych uszkodzeń ciała, najlepiej pozostawić go w miejscu znalezienia [4].

Ranne lub chore zwierzęta

W przypadku znalezienia rannego zwierzęcia, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami [5]. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, to gmina ma obowiązek zapewnić opiekę dzikim zwierzętom, w tym ewentualne schronienie i opiekę weterynaryjną [5]. Leśnicy mogą doradzić, jak postępować w takiej sytuacji i pomóc w nawiązaniu kontaktu z gminnymi urzędnikami i weterynarzami [5].

Pamiętajmy, że dzikie zwierzęta najlepiej czują się w swoim naturalnym środowisku. Zabieranie ich z lasu, nawet w dobrej wierze, może wyrządzić im więcej szkody niż pożytku [6]. Najlepszym sposobem pomocy dzikim zwierzętom jest zazwyczaj pozostawienie ich w spokoju i obserwowanie z bezpiecznej odległości [7].

Jak ocenić, czy zwierzę potrzebuje pomocy

Obserwacja zachowania

Ocena, czy dzikie zwierzę potrzebuje pomocy, wymaga uważnej obserwacji jego zachowania. Zwierzęta łowne zazwyczaj boją się ludzi i unikają kontaktu [8]. Jeśli zwierzę nie ucieka na widok człowieka lub zachowuje się niespokojnie, może to wskazywać na problem. Należy jednak pamiętać, że niektóre zachowania, które mogą wydawać się niepokojące, są w rzeczywistości naturalne.

Oznaki choroby lub zranienia

Choroba u zwierząt powstaje, gdy czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne zaburzają naturalną równowagę procesów metabolicznych, prowadząc do nietypowych reakcji i zmian anatomicznych [9]. Oznaki choroby lub zranienia mogą obejmować:

• Widoczne rany lub uszkodzenia ciała

• Trudności w poruszaniu się

• Nietypowe zachowanie, takie jak apatia lub agresja

• Widoczne pasożyty lub zmiany skórne

W przypadku zauważenia takich objawów, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami, takimi jak leśnicy lub weterynarze [10].

Naturalne zachowania pozornie niepokojące

Niektóre zachowania dzikich zwierząt mogą wydawać się niepokojące, ale są w rzeczywistości naturalne i nie wymagają interwencji człowieka. Na przykład:

• Młode sarny i jelenie często leżą nieruchomo na ziemi w maju i czerwcu. Jest to naturalne zachowanie obronne, a matka zwykle czuwa w pobliżu [3].

• Ptasie podloty, czyli młode ptaki, które opuściły gniazdo, ale jeszcze nie potrafią dobrze latać, często przebywają na ziemi. W większości przypadków nie wymagają one pomocy człowieka, a ich rodzice nadal się nimi opiekują [4].

• Niedźwiedź stojący na tylnych łapach zazwyczaj próbuje po prostu zobaczyć, kto nadchodzi, a nie szykuje się do ataku [11].

Ważne jest, aby nie ingerować w naturalne zachowania dzikich zwierząt. Zabieranie ich z lasu, nawet w dobrej wierze, może wyrządzić im więcej szkody niż pożytku [6]. Najlepszym sposobem pomocy dzikim zwierzętom jest zazwyczaj pozostawienie ich w spokoju i obserwowanie z bezpiecznej odległości [7].

W przypadku wątpliwości co do stanu zdrowia zwierzęcia, najlepiej skontaktować się z odpowiednimi służbami, takimi jak leśnicy lub weterynarze, którzy mają odpowiednią wiedzę i uprawnienia do oceny sytuacji i podjęcia właściwych działań [5].

Właściwe reakcje na różne sytuacje

Pozostawienie zwierzęcia w spokoju

Zanim podejmie się jakiekolwiek działania, należy pamiętać, że nie każde zwierzę potrzebuje pomocy człowieka. W przypadku znalezienia małego ptaszka samotnie chodzącego po trawie, może to być podlot, czyli młody ptak uczący się latać. Jego gniazdo prawdopodobnie znajduje się w pobliżu, a matka obserwuje go z gałęzi [10]. Podobnie jest w przypadku młodych saren i jeleni, które często leżą nieruchomo na ziemi w maju i czerwcu. Jest to naturalne zachowanie obronne, a matka zwykle czuwa w pobliżu [12].

Powiadomienie odpowiednich służb

W sytuacji, gdy zwierzę wymaga pomocy, należy powiadomić odpowiednie służby. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, gmina ma obowiązek opieki nad wszystkimi zwierzętami na jej terenie, zarówno domowymi, jak i dzikimi [13]. W przypadku znalezienia rannego lub błąkającego się zwierzęcia, można skontaktować się z:

• Policją (997) - w przypadku poważnego wypadku drogowego lub podejrzenia popełnienia przestępstwa wobec zwierzęcia.

• Numerem alarmowym (112) - gdy zwierzę znajduje się poza obszarem ruchu drogowego.

• Animal Patrol Straży Miejskiej (986) - jeśli znalezione zwierzę jest ranne.

• Strażą Pożarną (998) - gdy trzeba pomóc w uratowaniu zwierzęcia np. z kanału czy z drzewa.

• Nadleśnictwem lub Strażą Leśną - szczególnie w przypadku gatunków chronionych [13].
   

Bezpieczne udzielenie pomocy

Jeśli zdecydujemy się na samodzielne udzielenie pomocy zwierzęciu, należy pamiętać o zachowaniu ostrożności. Potrącone zwierzę jest w szoku, a ból i strach mogą wywołać silne reakcje obronne [13]. Przy zabezpieczaniu zwierzęcia obowiązuje zasada 3xC: cicho, ciemno, ciepło. Należy poruszać się spokojnie, mówić cicho, umieścić zwierzę na kocu i ostrożnie przenieść do samochodu lub transportera [13].

W przypadku znalezienia padłego zwierzęcia, nie należy go dotykać ani zabierać. Może to być objaw wystąpienia choroby zakaźnej. Należy powiadomić urząd gminy, nadleśnictwo lub policję [14]. Usunięcie i utylizacja martwych zwierząt należy do obowiązkowych zadań własnych gminy [14].

Pamiętajmy, że zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, kierowca, który potrącił zwierzę, ma obowiązek zapewnić mu stosowną pomoc lub zawiadomić odpowiednie służby [13]. Warto również reagować, gdy widzi się przemoc wobec zwierzęcia - zadzwonić na policję lub zgłosić się do najbliższej organizacji prozwierzęcej [15].

Referencje

[1] - https://tuptuptup.org.pl/rozpoznajemy-zwierzeta-zamieszkujace-polskie-lasy/  
[2] - https://www.guideir.com.pl/blog/jakie-zwierzeta-zyja-w-polskim-lesie/ 
[3] - https://gazetalubuska.pl/nowe-pokolenie-saren-i-jeleni-trwa-sezon-narodzin-zwierzeta-juz-widac-w-lasach-co-zrobic-gdy-w-trakcie-spaceru-natkniesz-sie-na/ar/c8-18562215 
[4] - http://stop.eko.org.pl/wp/blog/2012/04/16/poradnik-znalazlem-ptaka-co-robic/ 
[5] - https://brynek.katowice.lasy.gov.pl/zwierzeta/-/asset_publisher/x9eK/content/postepowanie-z-dzikozyjacymi-zwierzetami 
[6] - https://www.lasymiejskie.waw.pl/dzikie-zwierzeta/osrodek-rehabilitacji-zwierzat 
[7] - https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/blogi/blog-edukatora/pomoc-dzikim-zwierzetom 
[8] - https://elita-magazyn.pl/wiadomosci-dla-producentow-mleka/jak-nie-wystraszyc-dzikich-zwierzat-podczas-obserwacji-przyrody-2504317 
[9] - https://olsztyn.pzlow.pl/wp-content/uploads/2023/11/Choroby-Zwierzat-Lownych.pdf 
[10] - https://www.otwarteklatki.pl/blog/fundacje-i-organizacje-dla-zwierzat-gdzie-zglosic-ze-zwierze-potrzebuje-pomocy 
[11] - https://www.skalnik.pl/blog/zwierzeta-w-gorach-jak-zachowac-sie-przy-spotkaniu/ 
[12] - https://karwin.szczecin.lasy.gov.pl/zwierzeta/-/asset_publisher/x9eK/content/jak-postepowac-w-przypadku-znalezienia-w-lesie-martwego-dzika- 
[13] - https://legnickiepole.pl/ranne-zwierzeta-jak-im-pomagac/ 
[14] - https://www.lasy.gov.pl/pl/edukacja/blogi/blog-lesniczego/kiedy-znajdziesz-martwe-zwierze 
[15] - https://czarnaowca.org/co-mozesz-zrobic-dla-zwierzat/